ફેબ્રુઆરીની પહેલી તારીખે સરકાર દેશવાસીઓને હાઈડ્રોજન ટ્રેન ભેટમાં આપી શકે છે.નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ બજેટમાં તેની જાહેરાત કરી શકે છે. રેલવે મંત્રી અશ્વની વૈષ્ણવે પણ આ અંગે સંકેત આપ્યો છે.
રેલ્વે મંત્રીએ આ પહેલા એક વખત કહ્યું હતું કે આ વર્ષે ડિસેમ્બર સુધીમાં દેશમાં હાઈડ્રોજન ટ્રેનો દોડવા લાગશે. હાલ હેરિટેજ રૂટ પર શરૂ કરી શકાય જેથી તેને પ્રદુષણ મુક્ત બનાવી શકાય.
દેશના ઉત્તર રેલવે વર્કશોપમાં હાઇડ્રોજન ઇંધણ આધારિત ટ્રેનનો પ્રોટોટાઇપ તૈયાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. રેલ્વે મંત્રીએ દાવો કર્યો છે કે આ વર્ષના અંત સુધીમાં તે પૂર્ણ થઈ જશે. જો આમ થશે તો ભારત ચીન પછી હાઇડ્રોજન ટ્રેન ચલાવનાર એશિયાનો પહેલો દેશ બની જશે. ચાલો જાણીએ હાઇડ્રોજન ટ્રેનની વિશેષતાઓ અને તે કયા સંભવિત રૂટ પર દોડી શકે છે.
કેવી હશે હાઇડ્રોજન ટ્રેન?
હાઇડ્રોજન પર ચાલતી ટ્રેનને હાઇડ્રોજન ટ્રેન અથવા હાઇડ્રેન કહેવામાં આવે છે, તે ખૂબ જ પર્યાવરણને અનુકૂળ છે, તે પ્રદૂષણનું કારણ નથી. આ ટ્રેન સીધી હાઈડ્રોજનથી નહીં, પરંતુ હાઈડ્રોજનની મદદથી પેદા થતી વીજળી દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે. આમાં, સૌ પ્રથમ ઓક્સિજનને હાઇડ્રોજન સાથે મિશ્રિત કરવામાં આવે છે, આ ઊર્જા બનાવે છે જેના દ્વારા બેટરી ચાર્જ થાય છે. આ ઉર્જાથી ટ્રેન ઝડપ પકડી લે છે.
જર્મનીમાં હાઇડ્રોજન ટ્રેન બનાવતી કંપની એલ્સ્ટોમના જણાવ્યા અનુસાર આ સમગ્ર પ્રક્રિયા નીરવ છે. ખાસ કરીને આ ટ્રેનને તે સ્થાનો પર દોડાવી શકાય છે, જ્યાં રેલવે હજુ પણ ડીઝલ એન્જિનનો ઉપયોગ કરી રહી છે. તે ઈંધણ તરીકે સસ્તું પણ હશે અને પર્યાવરણ માટે પણ સારું.
આ માર્ગો પર દોડી શકાય છે!
રેલ્વે મંત્રીએ હાઈડ્રોજન ટ્રેનને હેરિટેજ રૂટ પર ચલાવવાની વાત કરી છે, એટલે કે આવી રેલ્વે લાઈનો જે આપણા હેરિટેજની શ્રેણીમાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે કાલકા-શિમલા, માથેરાન હિલ રેલ્વે, દાર્જિલિંગ હિમાલયન રેલ્વે, નીલગીરી પર્વત, કાંગડા વેલી, બિલમોરા વાઘાઈ વગેરે જેવા નેરોગેજ રૂટ પર પ્રથમ હાઈડ્રોજન ટ્રેન દોડાવવામાં આવી શકે છે, જેથી પ્રદૂષણને અટકાવી શકાય. રાહત અત્યાર સુધી આ માર્ગો પર ડીઝલ એન્જિન ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે.
140 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપ
હાલમાં જર્મની, યુકે અને ચીનમાં હાઇડ્રોજન ટ્રેન દોડી રહી છે. TWI Globalના રિપોર્ટ અનુસાર, આ ટ્રેન 140 કિમી પ્રતિ કલાકની ઝડપે દોડી શકે છે. એકવાર ઈંધણ ભરાઈ જાય તો તે 1000 કિમી સુધી ચાલી શકે છે. ખાસ વાત એ છે કે તેમાં ઈંધણ ભરવાની પ્રક્રિયા 20 મિનિટમાં પૂરી થઈ જાય છે. હાલમાં જ ચીને શહેરી રેલવે માટે હાઈડ્રોજન ટ્રેન પણ શરૂ કરી છે. આવું કરનાર ચીન એશિયાનો પહેલો દેશ છે. જોકે આ ટ્રેનની સ્પીડ 160 કિમી પ્રતિ કલાકની છે. તે ભારતમાં હેરિટેજ રૂટ પર ચાલશે તેથી શરૂઆતમાં તેની સ્પીડ ઓછી રાખવામાં આવશે.
