હિન્દુ ધર્મમાં એકાદશી વ્રતનું વિશેષ મહત્વ છે. પંચાંગ અનુસાર જ્યેષ્ઠ માસની શુક્લપક્ષની એકાદશી તિથિએ નિર્જલા એકાદશી ઉજવવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં એવી માન્યતા છે કે જે વ્યક્તિ નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત કરે છે તે તમામ પાપોમાંથી મુક્ત થઈને મોક્ષની પ્રાપ્તિ કરે છે.
આ વર્ષે નિર્જલા એકાદશી વ્રત 31 મે 2023ના રોજ મનાવવામાં આવશે. નિર્જલા એકાદશીને ભીમસેની એકાદશી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.તો આવો જાણીએ આ વ્રતનું મહત્વ અને પૂજાની પદ્ધતિ શું છે….
ભગવાન વિષ્ણુને પ્રસન્ન કરવા માટે પૂજા કરવામાં આવે છે
નિર્જલા એકાદશી ભગવાન વિષ્ણુને પ્રસન્ન કરવા માટે કરવામાં આવે છે. આ વ્રત શુભ અને ફળદાયી માનવામાં આવે છે. મહિનામાં કુલ બે એકાદશી ઉજવવામાં આવે છે. જ્યારે આખા વર્ષમાં 24 એકાદશી ઉજવવામાં આવે છે. જ્યેષ્ઠ માસની એકાદશીને નિર્જળા એકાદશી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેને ભીમસેની એકાદસી પણ કહેવામાં આવે છે, આ વ્રત પર ભગવાન વિષ્ણુની નિર્જળ રહીને પૂજા કરવામાં આવે છે. આ વ્રત કરવાથી મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. અને લાંબુ આયુષ્ય, સ્વાસ્થ્ય સારું રહે છે અને આ વ્રત પાપોનો નાશ કરે છે.
વાર્તા શું છે
મહાભારતના સમયે, એક વખત પાંડવના પુત્ર ભીમે મહર્ષિ વેદ વ્યાસ જીને પૂછ્યું – હે મુનિવર! મારા પરિવારમાં દરેક વ્યક્તિ એકાદશીનું વ્રત રાખે છે અને મને પણ વ્રત રાખવાનું કહે છે. પણ હું ભૂખ્યો રહી શકતો નથી. તો કૃપા કરીને મને કહો કે ઉપવાસ કર્યા વિના એકાદશીનું ફળ કેવી રીતે મેળવવું.
નિર્જલા એકાદશીનું મહત્વ
ભીમની વિનંતી પર, વેદ વ્યાસ જીએ કહ્યું – પુત્ર, નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત કર, તેને નિર્જલા એકાદશી કહે છે. આ દિવસે અન્ન અને જળ બંનેનો ભોગ લગાવવો પડે છે. જે એકાદશી તિથિના સૂર્યોદયથી દ્વાદશી તિથિના સૂર્યોદય સુધી પાણી પીધા વિના રહે છે અને સાચી ભક્તિથી નિર્જળા વ્રત કરે છે. તેને આ એક એકાદશીનું વ્રત કરવાથી વર્ષમાં આવતી તમામ એકાદશીઓનું ફળ મળે છે. મહર્ષિ વેદ વ્યાસની વાત સાંભળીને ભીમસેને નિર્જલા એકાદશીનું વ્રત કરવાનું શરૂ કર્યું અને પાપોથી મુક્ત થઈ ગયા. ત્યારથી નિર્જલા એકાદશી ઉજવવામાં આવે છે.
ઉપવાસની પૂજા પદ્ધતિ
જેઓ બાર મહિનાની એકાદશી કરી શકતા નથી તેઓ નિર્જલા એકાદશી કરવાથી તે પૂર્ણ થાય છે, તે પદ્ધતિ નીચે મુજબ છે.
(1) જે દિવસે વ્રત રાખવાનું હોય તેના એક દિવસ પહેલા સાંજથી સ્વચ્છ રહેવું અને સાંજ પછી ભોજન ન કરવું.
(3) વ્રતના દિવસે સવારે સ્નાન કરીને ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરો અને પીળા વસ્ત્રો પહેરો.
(4) પૂજા પછી કથા સાંભળવી
(5) આ દિવસે વ્રત રાખનારાઓએ વિશેષ દાન (સરબત) કરવું જોઈએ.માટીના વાસણમાં પાણી ભરીને તેમાં ગોળ અથવા ખાંડ નાખીને સફેદ કપડાથી ઢાંકીને બ્રાહ્મણને દક્ષિણા સાથે દાન કરવું જોઈએ.
(6) નિર્જલા એકાદશીના દિવસે તલનું દાન કરવાથી પિતૃ દોષથી શાંતિ મળે છે.
(7) મીઠાનું દાન કરો.મીઠું દાન કરવાથી ઘરમાં અન્નની કમી નથી રહેતી.
ઉપવાસનો સમય
31 મે 2023 બુધવાર
એકાદશી તિથિ 30 મે 2023 થી શરૂ થાય છે દિવસ 01: 07 મિનિટ
એકાદશી તિથિ 31મી મે 23મીએ બપોરે 01:45 સુધી પૂરી થાય છે
પારણ સમય:
01 જૂન 2023 દિવસ ગુરુવાર સવારે 05:00 થી 7:40 સુધી
