એકાદશી તિથિ 2023: ભલે હિંદુ ધર્મમાં તમામ તિથિઓ વિશેષ હોય છે, પરંતુ એકાદશી તિથિનું વિશેષ મહત્વ માનવામાં આવે છે.
દરેક મહિનામાં બે એકાદશી હોય છે. એક શુક્લ પક્ષમાં અને એક કૃષ્ણ પક્ષમાં. આ રીતે આખા વર્ષમાં 24 એકાદશી તિથિ હોય છે. દરેક એકાદશી પર વ્રત રાખવામાં આવે છે અને ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા સંપૂર્ણ વિધિથી કરવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, નિયમો અને ભક્તિ સાથે એકાદશીનું વ્રત રાખવાથી તમામ પાપોનો નાશ થાય છે. તેમજ આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવાથી મોક્ષ મળે છે. શાસ્ત્રોમાં એકાદશી વ્રતને લઈને કેટલાક વિશેષ નિયમો જણાવવામાં આવ્યા છે, જેનું પાલન કરવાથી તેનું સંપૂર્ણ ફળ મળે છે. જો કે આ દિવસે ચોખા ખાવાનું વર્જિત માનવામાં આવે છે. આવો જાણીએ એકાદશીના દિવસે ચોખા કેમ નથી ખાવામાં આવતા.
એકાદશી પર ચોખા કેમ ન ખાવા જોઈએ?
ધાર્મિક કથાઓ અનુસાર, જે લોકો એકાદશીના દિવસે ચોખા ખાય છે તેઓ આગામી જન્મમાં ક્રોલ કરતા જીવની યોનિમાં જન્મ લે છે. જો કે દ્વાદશી પર ચોખા ખાવાથી પણ આ યોનિમાંથી મુક્તિ મળે છે. વાસ્તવમાં, એક દંતકથા અનુસાર, મહર્ષિ મેધાએ માતા શક્તિના ક્રોધથી બચવા માટે પોતાના શરીરનું બલિદાન આપ્યું હતું. તેના અંગો પૃથ્વીમાં સમાઈ ગયા અને પછી મહર્ષિ મેધાનો જન્મ તે જ જગ્યાએ ચોખા અને જવના રૂપમાં થયો.
એકાદશી તિથિ એ દિવસ હતો જ્યારે મહર્ષિ મેધાનો અંશ પૃથ્વીમાં સમાઈ ગયો હતો. તેથી જ એકાદશીના દિવસે ચોખા ખાવાનું વર્જિત માનવામાં આવતું હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે એકાદશીના દિવસે ચોખા ખાવું એ મહર્ષિ મેધાના માંસ અને રક્તનું સેવન કરવા સમાન છે. આ કારણથી ચોખા અને જવને જીવંત પ્રાણી માનવામાં આવે છે. તેથી, એકાદશીના રોજ ભોજન તરીકે ચોખા લેવાનું ટાળવામાં આવ્યું છે, જેથી એકાદશીનું વ્રત સાત્વિક પૂર્ણ કરી શકાય.
જ્યોતિષીય માન્યતા
બીજી તરફ એકાદશી પર ચોખા ન ખાવા પાછળ પણ જ્યોતિષની માન્યતા છે. આ મુજબ ચોખામાં જળ તત્વનું પ્રમાણ ઘણું વધારે જોવા મળે છે. ચંદ્ર પર પાણીની વધુ અસર થાય છે. ભાત ખાવાથી શરીરમાં પાણીની માત્રા વધે છે, જેના કારણે મન વિચલિત અને ચંચળ બને છે. મનની ચંચળતાને કારણે વ્રતના નિયમોનું પાલન કરવામાં અવરોધ આવે છે. એકાદશીના ઉપવાસમાં મનની શુદ્ધ અને સદાચારી ભાવનાનું પાલન કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, તેથી એકાદશીના દિવસે ચોખા અને તેનાથી બનેલી વસ્તુઓ ખાવાની મનાઈ છે.
