मुलशिष्योपदेशेन दूख्तास्त्रिभारनेन दुःख चिटे सम्प्रोयोगेन पण्डितोऽप्यवसिदति – આચાર્ય ચાણક્યએ આ શ્લોકમાં કહ્યું છે કે મૂર્ખ, દુષ્ટ સ્ત્રી અને બીમાર વ્યક્તિનો સંગ હંમેશા પુરુષને દુ:ખ લાવે છે.
તેમનાથી દૂર રહેવું વધુ સારું છે.
ચાણક્ય શ્લોકમાં કહે છે કે મૂર્ખ શિષ્યને ઉપદેશ આપવો, ચારિત્રહીન સ્ત્રીનો ઉછેર કરવો અને દુઃખી અને બીમાર વ્યક્તિની સાથે રહેવાથી જ્ઞાની અને વિદ્વાનને પણ દુઃખ થાય છે.
ચાણક્ય અનુસાર, સલાહ અને શિક્ષા હંમેશા તે વ્યક્તિને આપવી જોઈએ જે તમારી વાતનું પાલન કરશે. મૂર્ખને શિક્ષણ આપવાથી માત્ર સમયનો વ્યય થતો નથી પણ તેની છબી પણ ખરાબ થાય છે, કારણ કે મૂર્ખ પોતાના સિવાય બીજાની વાત પર ધ્યાન આપતા નથી.
તેવી જ રીતે, જેમને સારો જીવનસાથી નથી મળતો, તેમનું જીવન હંમેશા મુશ્કેલીમાં પસાર થાય છે. જે લોકોનું આચરણ અને ચરિત્ર સારું નથી એવા લોકોથી દૂર રહો, તેઓ પ્રગતિમાં અવરોધરૂપ બને છે.
ચાણક્ય કહે છે કે દુઃખી અને ધીરજ ધરાવનાર વ્યક્તિ પોતે પરેશાન રહે છે, તે પોતાના જેવા બીજાને પણ ઘડે છે.કારણ કે આ લોકો હંમેશા નકારાત્મક ઉર્જાથી ભરેલા હોય છે. તેમની સંગતમાં માણસ પણ એવો બની જાય છે અને લક્ષ્ય પ્રાપ્તિમાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે છે.
ચાણક્યએ પ્રગતિ માટે પરિશ્રમને સર્વોપરી માન્યું છે. જો તમે તમારા લક્ષ્યને પ્રાપ્ત કરવા માંગો છો, તો આ લોકોને તમારા જીવનમાંથી દૂર કરો.
